Nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính không những có tỷ lê mắc bệnh cao mà còn bị mắc nhiều lần trong năm, trung bình 1 trẻ dưới 5 tuổi trong 1 năm có thể bị nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính từ 5-8 lần.
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp là gì?
Là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính tại đường thở (tai, mũi, họng, đường dẫn khí (thanh quản, khí quản, phế quản) và phổi. Bệnh thường có biều hiện ho không quá 30 ngày. Đây là căn bệnh phổ biến nhất, nguyên nhân của tỷ lệ nhập viện và tử vong hàng đầu ở trẻ em, nhất là trẻ dưới 5 tuổi. Trung bình một em bé dưới 5 tuổi có thể bị nhiễm khuẩn cấp tính từ 5-8 lần mỗi năm.
Nếu được chăm sóc tốt, đa số trẻ sẽ tự khỏi trong vòng 10 – 14 ngày. Tuy nhiên, khoảng 20-25% trẻ bị nhiễm khuẩn cấp tính sẽ diễn tiến thành viêm phồi. Cần được điều trị kháng sinh thích hợp để tránh biến chứng và tử vong.
Hiện nay, viêm phổi vẫn là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở trẻ dưới 5 tuổi tại các nước đang phát triển.
Nhiễm khuẩn hô hấp cấp có những loại nào?
Có 2 loại nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính
– Viêm hô hấp trên là viêm nhiễm vùng tai – mũi – họng. Nguyên nhân thường là do virus, nếu chăm sóc tốt đa số trẻ sẽ tự khỏi.
– Viêm hô hấp dưới như viêm tiểu phế quản, viêm phổi… Trong đó, viêm phổi (sưng phổi) là nguyên nhân nhập viện và tử vong hàng đầu với trẻ dưới 5 tuổi. Vì vậy cần phát hiện sớm bệnh viêm phổi ở trẻ để điều trị kịp thời, tránh biến chứng và tử vong.
Nhận biết triệu chứng của nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính và viêm phổi
• Triệu chứng của nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính là gì?
Ho dưới 30 ngày, có thể kèm theo sốt hoặc không là triệu chứng thường thấy nhất. Ngoài ra còn có thể có các triệu chứng khác như đau họng, nghẹt mũi, sồ mũi, thở khò khè…
• Làm thế nào để phát hiện sớm viêm phổi?
Triệu chứng sớm nhất khi trẻ bị viêm phổi là thở nhanh. Để nhận biết trẻ có thở nhanh hay không, bố mẹ cần theo dõi (đếm) nhịp thở của trẻ trong 1 phút, với đồng hồ có kim giây. Tốt nhất là đếm nhịp thở khi trẻ nằm yên không quấy, khóc, không đang ăn-bú.
Trẻ dưới 2 tháng: được gọi là thở nhanh khi nhịp thở từ 60 lần /phút trở lên
Trẻ từ 2 tháng đến dưới 12 tháng: thở nhanh khi nhịp thở từ 50 lần /phút trở lên
Trẻ từ 12 tháng đến dưới 5 tuổi: thở nhanh khi nhịp thở từ 40 lần /phút trở lên
Khi thấy trẻ có biểu hiện thở nhanh cần đưa ngay đến cơ sở y tế để được điều trị sớm vì đây là triệu chứng sớm nhất báo hiệu là trẻ đã bị viêm phổi.
• Triệu chứng của viêm phổi nặng là gì?
Triệu chứng của viêm phổi nặng là khi trẻ có thở co lõm lồng ngực: Nghĩa là khi trẻ hít vào phần dưới lồng ngực sẽ bị lõm vào thay vì nở ra như bình thường. Cần cho trẻ nhập viện ngay vì đây là triệu chứng cho biết trẻ đã bị viêm phổi nặng. Cần điều trị tích cực để tránh biến chứng và tử vong.
Lưu ý: Mọi trường hợp viêm phổi ở trẻ dưới 2 tháng đều nặng và đều cần phải nhập viện.
• Những dấu hiệu nguy hiểm ở trẻ cần được đi khám ngay?
Khi thấy có một trong các dấu hiệu sau cần đưa trẻ đi cấp cứu ngay vì tính mạng trẻ đang bị đe dọa nghiêm trọng:
– Tím tái
– Bỏ bú hoặc bú kém ( với trẻ dưới 2 tháng tuổi), không uống được (với trẻ từ 2 tháng đến 5 tuổi)
– Co giật
– Ngủ li bì, khó đánh thức
– Thở có tiếng rít
– Suy dinh dưỡng nặng
Đặc biệt trẻ dưới 2 tháng nếu thấy sốt hoặc hạ nhiệt độ (trẻ lạnh), thở khò khè thì cũng là dấu hiệu nguy hiểm cần đưa trẻ đi khám ngay.
Chăm sóc trẻ bị nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính tại nhà như thế nào?
– Tiếp tục cho trẻ ăn hoặc cho bú nhiều lần hơn, không kiêng ăn.
– Cho trẻ uống đủ nước.
– Giảm ho, giảm đau họng bằng những vị thuốc nam an toàn như tắc chưng đường, mật ong, tần dầy lá, hoa hồng bạch, nước trà loãng – ấm…
– Dùng thuốc điều trị sốt, ho, khò khè… theo đúng chỉ định của thầy thuốc.
– Không lạm dụng thuốc kháng sinh vì không hiệu quả, tốn kém. Thậm chí có thể có tác dụng phụ hoặc làm cho vi trùng kháng thuốc.
– Làm thông thoáng mũi giúp trẻ dễ thở, dễ bú hơn.
– Nếu phát hiện các dấu hiệu của bệnh viêm phổi hay các dấu hiệu nguy hiểm kể trên nên đưa trẻ đến bệnh viện khám ngay.
Làm thế nào để phòng chống nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính cho trẻ?
– Chăm sóc trẻ tốt, dinh dưỡng đầy đủ
– Bú sữa mẹ hoàn toàn khi trẻ dưới 6 tháng tuổi và càng lâu càng tốt
– Chủng ngừa đầy đủ
– Uống Vitamin A và các nguyên tố vi lượng khác (sắt, kẽm…) theo hướng dẫn
– Giữ cho trẻ thoáng mát khi trời nóng, ấm áp khi trời lạnh
– Tránh xa khói thuốc lá: khói thuốc lá làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính và tăng nguy cơ viêm phổi, viêm tai giữa ở trẻ.
– Tránh những nơi khói bụi, ô nhiễm.
– Không cho trẻ gần gũi người đang cảm ho, không đưa trẻ đến chỗ đông người nhất là khi đang có nhiều người cảm ho.
– Rửa tay trước và sau khi chăm sóc trẻ: đây là biện pháp đơn giản, hiệu quả giúp giảm nguy cơ mắc nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính.