Trong quá trình khám và điều trị có không ít bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính bị chẩn đoán nhầm là bị hen.
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính được biết là một bệnh có tiến triển nặng dần, triệu chứng hô hấp ngày càng xấu. Chức năng phổi suy giảm dần và mức độ tàn phế tăng theo thời gian, nhưng nhiều người lại không được chẩn đoán và điều trị đúng mức.
Bệnh này tuy dễ bị nhầm với bệnh hen nhưng nếu căn cứ vào độ tuổi, tiền sử bệnh, chức năng hô hấp… Thì hai bệnh này hoàn toàn có thể phân biệt được. Đó cũng là lý do tại sao chúng ta cần phân biệt rõ bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính với bệnh hen để người bệnh được chẩn đoán sớm và chăm sóc, điều trị đúng cách.
1. Phân biệt bệnh hen và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
* Điểm chung:
Cả bệnh hen và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính đều có điểm chung như:
– Đều là bệnh mạn tính
– Có tình trạng viêm ở đường thở
– Tắc nghẽn đường thở
– Tăng tiết nhầy
– Co thắt cuống phổi
– Đều liên quan đến yếu tố môi trường.
Chính vì có nhiều điểm chung dẫn đến biểu hiện lâm sàng cũng có những điểm giống nhau như: ho, khạc đàm, nặng ngực, khò khè, khó thở…
* Cách phân biệt:
– Về tuổi tác: Bệnh hen thường xuất hiện sớm, lúc tuổi còn nhỏ, tuy nhiên cũng có trường hợp xuất hiện lúc ở tuổi trưởng thành. Trong khi đó, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính chỉ xảy ra ở tuổi trên 40.
– Tiền sử dị ứng là một trong những điểm nổi bật của bệnh nhân hen nhưng ở người bệnh phổi tắc nghẽn, yếu tố này không được kể đến. Tiền sử gia đình dị ứng cũng thường gặp ở bệnh nhân hen.
– Nguyên nhân gây bệnh: Bệnh nhân hen thường có yếu tố kích phát đa dạng từ: bụi khói, phấn hoa, lông vật nuôi, cho đến thời tiết thay đổi, viêm xoang, trào ngược dạ dày thực quản… Trong khi nguyên nhân chủ yếu gây bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là thuốc lá.
Một số ít trường hợp là do môi trường ô nhiễm bụi khói, hóa chất. Đa số người bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính đều đang hoặc đã từng hút thuốc lá. Còn bệnh nhân hen có thể hút thuốc hoặc không. Thậm chí với người có yếu tố kích phát hen là khói thuốc lá rất sợ khói thuốc.
– Tiến triển bệnh: Các cơn hen cấp thường xảy ra với nhiều mức độ nặng nhẹ khác nhau. Giữa các cơn hen, bệnh nhân có thể không có triệu chứng gì. Trong khi đó các đợt cấp của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính có tần số và độ trầm trọng ngày một tăng.
– Chức năng hô hấp: Tắc nghẽn đường thở là điểm nổi bật của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Xuất hiện ở mọi giai đoạn của bệnh và nặng dần lên. Trong khi người bị hen nhẹ thoáng qua hay nhẹ dai dẳng, chức năng hô hấp có thể vẫn bình thường.
– Sự hồi phục: Điểm khác biệt rõ nhất giữa hai bệnh là sự tắc nghẽn đường thở có thể hồi phục rõ rệt khi bị hen. Nhưng rất kém hoặc không hồi phục đối với bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.
– Bênh cạnh đó, triệu chứng của hen phế quản thường xuất hiện từng lúc, ngoài cơn khó thở bệnh nhân hoàn toàn bình thường. Khám không thấy triệu chứng. Trong khi ở người bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, triệu chứng luôn tồn tại, ngay cả khi người bệnh đã hoàn toàn ổn định.
– Tiên lượng của hen và phổi tắc nghẽn mãn tính cũng rất khác nhau: Chức năng hô hấp trong bệnh hen có thể bị suy giảm nhưng nếu kiểm soát bệnh tốt có thể làm chậm mức độ suy giảm. Với bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, chức năng hô hấp suy giảm là điều không thể tránh được. Và không tùy thuộc vào việc điều trị nhưng tùy thuộc vào lúc phát hiện và thời điểm ngưng hút thuốc.
Điều này lý giải tại sao việc chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời có ý nghĩa rất quan trọng cho tiến triển và tiên lượng của bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.
2. Nguyên do bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính thường bị bỏ sót hoặc chẩn đoán nhầm
– Ở giai đoạn sớm, bệnh thường khó nhận biết vì triệu chứng rất nghèo nàn.
– Đa số trường hợp chỉ được chẩn đoán khi nhập viện, nghĩa là khi có triệu chứng ho khạc kéo dài, mệt khi gắng sức hoặc khó thở.
– Thường bị nhầm lẫn với bệnh hen.
– Có trường hợp cả bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và bệnh hen cùng xuất hiện trên một người bệnh.
– Các bác sĩ đa khoa ít sử dụng hô hấp kế là “tiêu chuẩn vàng” để chẩn đoán.
– Đôi khi định kiến cũng làm sai lệch chẩn đoán. Ví dụ: Cho rằng người phụ nữ không hút thuốc nên không bị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính.
Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính và hen phế quản có khá nhiều điểm tương đồng về cơ chế bệnh sinh, triệu chứng… Do đó gây ra hiểu nhầm cho rất nhiều người, đặc biệt là người có bệnh. Việc tìm hiểu các điểm giống và khác nhau giữa 2 bệnh lý này có vai trò quan trọng giúp các thầy thuốc và bệnh nhân có hướng điều trị và chăm sóc phù hợp.